این برنامه که با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران در تئاتر شهر، تالار وحدت و تالار مولوی برپا بود، طی 5روز برگزاری، 23نمایش را به تماشا گذاشت.
25گروه نیز از سراسر ایران در این جشنواره حضور داشتند که در بخش تعزیه و آیین‌های نمایشی رضوی به اجرای برنامه پرداختند.جشنواره تئاتر رضوی که در این دوره به شکلی متفاوت و به صورت غیررقابتی برگزار شد در مراسم پایانی از همه گروه‌های شرکت‌کننده و نمایش‌هایی که در جشنواره بر صحنه بود تقدیر به عمل آورد. در این مختصر مروری داریم به برخی از این نمایش‌ها.
و اینک یحیی
«و اینک یحیی» عنوان نمایشی بود که در دو روز نخست جشنواره در تالار چهارسوی تئاتر شهر شاهد نمایش آن بودیم.
این نمایش که بر اساس نوشته سید عظیم موسوی توسط سیاوش طهمورث کارگردانی شده است درباره کابوس‌ها و دغدغه‌های مردی است به نام یحیی که امانتی را باید به صاحبش برساند و در واقع دست به دست شدن این امانت تا رسیدن به مقصد، هسته اصلی نمایش را تشکیل می‌دهد.
حسین محب اهری، ناهید مسلمی، اتابک نادری، علی زرینی و سیاوش طهمورث نیز نقش‌های مختلف نمایش را بر صحنه جان می‌بخشند.نگاه امام رضا(ع) و توجه او به مسائل اطرافش، اصلی‌ترین نقطه عطف این نمایش است و گروه «بازیگران» با اجرایی دیدنی به این نکته تأکید دارد که پیروی از امام(ع) و توجه به خصوصیات ایشان، راهگشای ما در طول زندگی است.
شیرین‌ترین شهد
نمایش عروسکی شیرین‌ترین شهد نوشته و کار «میترا کریم‌خانی» نیز در روزهای نخست جشنواره در تالار نو توسط گروه «باران» به اجرا در آمد.شیرین‌ترین شهد با بهره‌گیری از یک شیوه تلفیقی، اشاره‌ای غیرمستقیم به زندگی و شخصیت امام رضا(ع) دارد.
دانه‌ای سرگردان در هستی در دل خاک جای می‌گیرد و به درخت تاکی تبدیل میشود. در اوج سرسبزی و نشاط متوجه میشود که او باعث مرگ عزیزی خواهد شد. قصد مرگ میکند اما با مهربانی کسی به زندگی برمی‌گردد و متوجه میشود از سرنوشت، گریزی نیست و تصمیم می‌گیرد اگر چه وسیله‌ای به دست قاتلین است اما خود، شیرین‌ترین و گواراترین شهد را بسازد تا زهر به کام عزیز، شیرین باشد.
ویژگی بارز نمایش شیرین‌ترین شهد این است که با نگاهی بسیار جزئی اما دقیق، به شهادت حضرت امام رضا(ع) می‌پردازد و با طرح قصه دانه انگوری که قرار است امام را مسموم کند، به بررسی حوادث قبل از وقوع اتفاق می‌پردازد.
آهو یا هو
نمایش «آهو یا هو» نوشته و کار بهروز غریب‌پور از آغاز تا پایان جشنواره رضوی هر روز در تالار وحدت به اجرا در آمد و با استقبال تماشاگران همراه شد.بهروز غریب‌پور در این نمایش با تلفیقی از تئاتر، فیلم و نمایش سایه‌ای، روایت معروف ضامن آهو را به شیوه‌ای تازه بازگو میکند.
بر اساس یک باور مذهبی، امام رضا(ع) وساطت میکند تا جان یک آهو را نجات دهد و تضمین این کار را به آهو می‌دهد. آهو این تضمین را به خانواده‌اش می‌گوید. صیادان به زشتی عملشان پی می‌برند و این نکته را که امام جان خود را به خطر انداخته تا جان حیوان بی‌زبانی را نجات دهد، همه را به فکر می‌اندازد...
غریب پور که در هر کار صحنه‌ای به تجربه‌ای تازه می‌اندیشد، در این نمایش تکنیک سایه سه‌بعدی را ارائه می‌دهد که در واقع تکمیل کار سایه‌ای او در «شش جوجه کلاغ» یا «صحنه جنگ رستم و سهراب» است. خود او در این باره می‌گوید بسیاری از دوستان، وقتی ماکت کار را می‌کشیدم، می‌گفتند چگونه امکان دارد که با وجود پروژکتور روی صحنه، بازی‌دهندگان عروسک دیده نشوند اما من به یک تکنیک برتر رسیده‌ام و آن را برای اولین بار در جشنواره تئاتر رضوی به کار برده‌ام.
مهتاب بر زمین
آهوی دشت غریب یا مهتاب بر زمین، نوشته «مهدی ایوبی» با کارگردانی مشترک محسن سلیمانی فارسانی و رسول نقوی، در سومین روز جشنواره به نمایش درآمد.
این نمایش که در آغاز «آهوی دشت غریب» عنوان داشت و به درخواست نویسنده به مهتاب بر زمین تغییر نام یافت، درباره یک مرد جوان افغانی است که با یک دختر ازدواج کرده و اکنون بر سر ماندن یا رفتن به دیار خود مردد است و این برای آنها به دغدغه‌ای تبدیل شده است. از سوی دیگر مرد جوان، بازیگر تئاتر است که باید نقش مأمون را بازی کند اما قلباً راضی به این کار نیست و تصمیم بازگشت به افغانستان می‌گیرد. زن برای بدرقه همسرش تا مشهد، او را همراهی میکند و در این سفر، با اتفاقات تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند.به باور محسن سلیمانی، تئاتر ابزاری است برای انتقال مفاهیم و اندیشه‌ها به بشر.
طبعاً وقتی این اندیشه به هنر آراسته شود و در این قالب شکل بگیرد و در نهایت از این طریق به عموم مردم عرضه شود، می‌تواند تأثیرگذار باشد و جایگاه ویژه‌ای بیابد. این جایگاه، نشانگر اهمیت تئاتر مذهبی و جشنواره رضوی است.
از او به یک اشاره
«از او به یک اشاره» عنوان یکی دیگر از نمایش‌های جشنواره رضوی است که در تالار کوچک مجموعه تئاتر شهر به صحنه آمد.این نمایش که بر اساس خاطرات یکی از خادمان حرم امام رضا توسط امیر آتشانی نوشته و کارگردانی شده، یکی از آثار به‌یاد‌ماندنی چهارمین جشنواره رضوی بود.
فاطمه به همراه پدر خود همزمان در سه شب با خوابی مواجه می‌شوند. پدر فاطمه در یک مخمصه بد مالی قرار دارد؛ پس به امر پدر، فاطمه راهی زیارت میشود اما در برگشت، حوادث مشابه به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد.
امیر آتشانی چهره سرشناس تئاتر ایران که آثاری چون «یک نوکر و دو ارباب»، «خسیس» و «شناسایی» را در کارنامه دارد، می‌گوید: من با نوشتن و اجرای این تئاتر خواستم نشان دهم هر چه امامان بخواهند، انجام میشود. در واقع داستان نمایش اشاره مستقیم به امام رضا(ع) و رفع مشکل چند خانواده دارد و در آخر، این خانواده‌ها شیفته زیارت او می‌شوند.
پنجره فولاد
نمایش پنجره فولاد نیز همچون «آهو یاهو» از آغاز تا پایان جشنواره هر شب در صحنه به اجرا درآمد. این نمایش که بر اساس نوشته مهدی متوسلی توسط سید جواد هاشمی کارگردانی شده و در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر بر صحنه بود، از پربیننده‌ترین نمایش‌های جشنواره به‌شمار آمد.
اکبر عبدی، محمود فرهنگ، محمود راسخ‌فر، اسدالله بابایی به همراه جمعی از بازیگران گروه تئاتر فدک در این نمایش حضور دارند.موضوع کلی نمایش درباره زوارهای حضرت رضا(ع) است و صحنه نمایش نیز در صحن مطهر امام رضا(ع) پشت پنجره فولاد اتفاق می‌افتد. نمایش زندگی زنی را تعقیب میکند که برای شفای فرزندش که معلول است راهی حرم مطهر امام رضا(ع) میشود.
سید جواد هاشمی که گذشته از بازی در پرواز در شب، سیمرغ، افق، حماسه مجنون، سجاده آتش و... کارگردانی فیلم دوئت را در کارنامه دارد می‌گوید: بحث اهل بیت و کار کردن برای آنها دغدغه همیشگی من بوده است به همین دلیل این بار به بهانه جشنواره‌ای با نام امام رضا(ع) بر آن شدم نمایشی را کار کنم و به مقام شامخ و حقیقت محض این امام عرض ارادت کنم. نمی‌دانم تا چه حد در این امر موفق هستم. فکر می‌کنم توفیق داشتن در این امر بستگی به عنایت خود امام دارد، تا ایشان چه بخواهند؟
مجلس غریب ضامن آهو
«مجلس غریب ضامن آهو» نوشته رحمت امینی با کارگردانی حسن وارسته دو شب پیاپی در تالار مولوی به صحنه آمد.این نمایش به بخشی از واگویه‌های شهیدانی می‌پردازد که در فاجعه بمب‌گذاری حرم مطهر امام رضا(ع) در سال 73 به شهادت رسیدند.
نویسنده نمایش می‌کوشد با طرح این حادثه آدم‌ها را با نقاط ضعف و قوتشان ارائه دهد و بر این نکته تأکید دارد که همه کسانی که به صحن حرم قدم می‌گذارند انسان‌های منزهی نیستند، اما کرامت امام شامل حال همه آنها میشود.حسن وارسته در باره شیوه اجرای نمایش می‌گوید: این نمایش حاصل برپایی کارگاه آموزشی است که در تئاتر شهر برگزار شد و گروهی از دانشجویان در آن حضور داشتند.
در این کارگاه ما استفاده از شیوه اجرایی نمایش‌های سنتی و بومی را در ساختاری جدید تجربه کردیم و این شیوه‌ها را در فضای مذهبی و غیرمتعارف محک زدیم و به نوعی به سمت «پرفورمنس» رفتیم.
تجربه نمایشی که مضمون آن آراسته به نام یکی از ائمه اطهار است هم زیبا و دلنشین است و هم دلهره‌آور و هراسناک. شیرین به واسطه نام مقدس این معصومین و دلهره‌آور از این رو که نتواند ترسیم کننده آنچه شایسته آن بزرگواران است، باشد. این اندیشه نه‌تنها دست‌اندرکاران این نمایش که دغدغه همه هنرمندانی است که در این عرصه حضوری فعال دارند.
